آیین «هفت منبر»؛ ضیافت نور در غروب تاسوعای بیرجند
مراسم «هفت منبر» یکی از آیین‌های خاص ماه محرم است که بیشتر در شهر بیرجند اجرا می‌شود و ۲۰ شهریور ۱۳۹۱ نیز در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده است.
با فرا رسیدن روز تاسوعا، بیرجند آرام‌آرام در حال و هوای خاصی فرو می‌رود؛ انگار شهر نفسش را در سینه حبس می‌کند تا به احترام علمدار کربلا، سکوتی مملو از غم و معنویت را پاس بدارد. این شب در خراسان جنوبی رنگی متفاوت دارد؛ شب شمع‌ها، نذرها و دعاها به نام مراسم «هفت منبر».
این آیین، بر پایه نذر و نور شکل گرفته و توسط بانوان برگزار می‌شود. برگزارکنندگان اصلی، خدام مساجد و حسینیه‌ها هستند که از عصر تاسوعا با انداختن پارچه‌ای سیاه بر منبر، آن را در نزدیکی ورودی مسجد، حسینیه یا حتی منزل قرار می‌دهند. در پله‌های منبر نیز یک تشت پر از گل‌های معطر و یک تشت خالی برای نذورات گذاشته می‌شود.
مساجد و اماکن مذهبی مانند مسجد آیتی، مسجد جامع، مسجد خواجه خضر، مسجد حیدرحسن، مسجد صاحب‌الزمانی، مسجد امام حسن(ع)، چشمه خلیلی (قدمگاه)، منزل دختر آخوند، حسینیه گود و مدرسه معصومیه از جمله نقاطی هستند که میزبان این مراسم معنوی‌اند.
همزمان با نزدیک شدن غروب، زنان سالخورده، جوان و دختران با شمعی روشن در دست، راهی هفت مکان می‌شوند. هر کدام با نیتی در دل، نذر و شمع‌شان را در کنار منبر می‌گذارند. نذورات، شامل پول، خرما، نقل و شیرینی است که در تشت خالی ریخته می‌شود.
شمع‌هایی که روشن می‌شوند، نه تنها نماد روشنایی، بلکه زبان بی‌کلام دل‌هایی هستند که در این شب به حضرت ابوالفضل(ع) دخیل بسته‌اند. برخی مادران برای شفای فرزندی، برخی دختران برای گشایش بخت، و برخی برای آمرزش رفتگان شمع روشن می‌کنند.
در این آیین، هیچ‌کس شمعی را خاموش نمی‌کند. باور بر این است که شمع باید خودش، آرام و بی‌صدا، بسوزد و اشک بریزد. حتی اشک شمع‌ها نیز دور ریخته نمی‌شود و در ظرفی ویژه جمع‌آوری و نگهداری می‌شود.