در حالی که سالهاست مسئولان از لزوم توسعه حمل و نقل پاک و ترویج خودروهای برقی صحبت میکنند، تصمیم اخیر برای افزایش قابل توجه تعرفه شارژ خودروهای برقی نه تنها پاشنه آشیل این سیاست است، بلکه دارندگان محدود این خودروها را نیز «نقره داغ» کرده است.
پیش از این، دارندگان خودروهای برقی برای هر کیلووات ساعت برق بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان پرداخت میکردند، اما طبق مدل جدید، کمترین نرخ شارژ خودروهای برقی ۱۴۸۸ تومان و بیشترین نرخ در ساعات اوج مصرف تابستان ۴۵۰۰ تومان است.
برای روشن شدن موضوع، خودرویی که در هر ۱۰۰ کیلومتر حدود ۱۵ کیلووات ساعت برق مصرف میکند، اکنون باید برای این پیمایش بین ۲۳۰۰۰ تا ۶۷۰۰۰ تومان بپردازد. این معادل مصرف ۸ تا ۲۳ لیتر بنزین آزاد است؛ رقمی که مزیت اقتصادی خودروهای برقی را کاملاً زیر سوال میبرد.
در مصوبه جدید وزارت نیرو، تعرفهها بر اساس سه معیار تعیین میشوند:
ساعات مصرف (کم، متوسط و پربار)
فصل سال (گرم یا سرد)
نوع جایگاه (خصوصی یا دولتی)
یکی از دلایلی که استفاده از خودروهای برقی در ایران با استقبال عمومی مواجه نشده است، کمبود زیرساختهای شارژ، عدم تنوع محصول، قیمت بالا و البته بیثباتی در سیاستهای حمایتی است. اکنون باید افزایش قیمت شارژ را نیز به این فهرست اضافه کرد.
در ابتدا قرار بود برق مورد نیاز خودروهای برقی یا به صورت رایگان یا با تعرفه بسیار پایین در اختیار مالکان قرار گیرد؛ زیرا توسعه این ناوگان به عنوان بخشی از استراتژی کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها معرفی شده بود. با این حال، برخلاف این وعدهها، اکنون با تصمیم اخیر، دارندگان محدود خودروهای برقی در ایران باید هزینههایی را بپردازند که گاهی سه برابر بیشتر از خودروهای بنزینی است.
مقایسه با سیاستهای حمایتی در کشورهای توسعهیافته
در بسیاری از کشورهای جهان، برق برای خودروهای برقی رایگان یا با تعرفه نمادین ارائه میشود.
نروژ: شارژ خودروهای برقی در بسیاری از اماکن عمومی رایگان است. این کشور با ارائه تخفیفهای مالیاتی، پارکینگ رایگان، مجوزهای خط ویژه و تعرفههای برق بسیار ارزان، سهم خودروهای برقی را به بیش از ۸۰ درصد افزایش داده است.
آلمان: هر کیلووات ساعت برق برای خودروهای برقی حدود ۳۰ تا ۴۰ سنت یورو (معادل ۱۷۰۰۰ تا ۲۲۰۰۰ تومان) است، اما دولت یارانهای معادل ۶۰۰۰ یورو برای خرید خودرو و تخفیفهای بلندمدت در قبوض برق ارائه میدهد.
چین: بسیاری از مناطق شهری در ساعات غیر اوج مصرف، شارژ رایگان یا نیمبها ارائه میدهند. در برخی از شهرها، حتی نصب شارژرهای خانگی نیز به طور کامل توسط دولت یارانه دریافت میکند.
فرانسه: مصرفکنندگان برق خودروهای برقی از تخفیفهای تعرفه شبانه بهرهمند میشوند که در برخی مناطق تا ۷۵ درصد ارزانتر از برق معمولی است.
اگر هدف از توسعه خودروهای برقی، کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوختهای فسیلی و حرکت به سمت حمل و نقل پایدار باشد، تصمیماتی مانند افزایش نرخ شارژ نه تنها به این هدف کمکی نمیکند، بلکه حتی میتواند اعتماد عمومی به پروژههای زیستمحیطی را تضعیف کند.
با توجه به اینکه خودروهای برقی هنوز سهم کمی از بازار را در ایران دارند، چنین برخوردی با دارندگان این خودروها عملاً دلسردی بیشتر و کندی حرکت به سمت هوای پاک است.