تاریخچه پلاک خودرو در ایران
اولین باری که پلاک به کالسکهها و درشکهها اختصاص داده شد، در زمان صدارت وثوقالدوله در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی بود. این پلاکها به صورت ساده طراحی شدند و شمارهگذاری آنها توسط اداره بلدیه (شهرداری) انجام میشد. با ورود اولین خودرو به ایران در سال ۱۳۰۵، شمارهگذاری رسمی خودروها آغاز شد. در آن زمان خودروها پنج پلاک داشتند:
نام کارخانه، نشانی مالک، شماره عقب، شماره جلو و پلاک مالیات. سه سال بعد، در سال ۱۳۰۸، قانونی شامل ۳۲ بند برای شمارهگذاری خودروها تصویب شد. در آن زمان، تعداد خودروهای سواری شخصی در شهر به ۱۵۲۲ رسید و پلاکها به شکل نام شهر و چهار عدد ساده طراحی شدند. با افزایش تعداد خودروها، پلاک خودروها نیز دستخوش تغییرات اساسی شد. ابتدا حروف الفبای فارسی به پلاکها اضافه شد و سپس پلاکها به شکلی بودند که نام شهر و یک عدد دو رقمی را با هم ترکیب میکردند. در دهه 1990، پلاکها با فناوری لیزری تولید شدند و در سال 1999، پروژه تعویض پلاک رسماً آغاز شد. این پلاکها دارای طراحی یکنواخت و سیستم شمارهگذاری یکسان برای کل کشور بودند.
طبقهبندی پلاکها بر اساس
پلاکهای آبی در ایران مختص خودروهایی با اهداف خاص هستند و به چند دسته تقسیم میشوند. پلاکهایی با حرف D مخصوص خودروهای دیپلماتیک هستند. این پلاکها با زمینه آبی و نوشته مشکی طراحی شدهاند و به خودروهای متعلق به دیپلماتها یا نمایندگان سازمانهای بینالمللی اختصاص داده میشوند. دسته دیگری از پلاکهای آبی، خودروهایی با حرف S هستند که مربوط به سفارتخانههای خارجی هستند و معمولاً برای جابجایی کارکنان سفارت یا خدمات اداری استفاده میشوند. خودروهای متعلق به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد کل نیروهای مسلح نیز پلاک آبی دارند. این پلاکها با حروف Z برای وزارت دفاع و F برای ستاد کل مشخص میشوند و نوشته روی آنها با رنگ سفید طراحی شده است.
پلاکهای سبز سپاه و پلیس
تمام پلاکهای سبز در ایران مختص خودروهای نظامی هستند. این پلاکها برای خودروهای متعلق به نیروی انتظامی و سپاه استفاده میشوند. خودروهای پلیس پلاکهای سبز با حرف P دارند، در حالی که پلاک خودروهای سپاه با حرف S مشخص شده است.
پلاکهای زرد خودرو
پلاکهای زرد برای خودروهایی با کاربری عمومی و کشاورزی استفاده میشوند. تاکسیها پلاکهای زرد با حرف T دارند که نشان دهنده کاربری حمل مسافر آنهاست. خودروهای عمومی مانند اتوبوس و مینیبوس که پلاک آنها با حرف A مشخص شده است. ماشینآلات کشاورزی، این نوع پلاک با حرف K مشخص شده و مربوط به تراکتور و سایر ماشینآلات کشاورزی است.
پلاک قرمز خودرو
رنگ پلاک قرمز متعلق به خودروهای دولتی است و به دو نوع تقسیم میشود. پلاکهای خدماتی که طرحی مشابه پلاکهای شخصی دارند و در قسمت حرف A دارند. نوع دیگری از پلاک قرمز، پلاک تشریفاتی است که از سایر پلاکها سادهتر است و فقط عبارت «تشریفات» به فارسی و پروتکل به انگلیسی روی آن نوشته شده است. این پلاکها فقط برای حمل و نقل مقامات خارجی استفاده میشوند.
پلاک سفید خودرو
رنگ پلاک سفید پرکاربردترین نوع پلاک در ایران است و برای خودروهای شخصی، معلولین و جانبازان و خودروهای عبور موقت استفاده میشود. پلاک خودروهای شخصی شامل کد استان، یک عدد سه رقمی و یکی از حروف الفبای فارسی (مانند ب، ج، د، س، ص، ت، ق، ل، م، ن، و، ه، ی) است. پلاک معلولین و جانبازان مشابه پلاک شخصی است، اما به جای حروف معمول، نماد ویلچر یا حرف ج در وسط آن وجود دارد. شمارههای پلیس ۱۱۲-۱۱ ایران ۱۱ تا ۹۹۹-۴۹ ایران ۱۱ مخصوص جانبازان و شمارههای پلیس ۱۱۱-۵۱ ایران ۱۱ تا ۹۹۹-۹۹ ایران ۱۱ مخصوص معلولین است. پلاکهای موقت نیز مخصوص خودروهایی است که به صورت موقت وارد کشور شدهاند یا برای آزمایش فنی مورد استفاده قرار میگیرند. تاریخ روی این پلاکها نشان دهنده زمان ورود آنها به جاده است.