امتیاز منفی گواهینامه چیست؟
یکی از موثرترین راهها برای کاهش تخلفات رانندگی و افزایش ایمنی جادهها در بسیاری از کشورها، سیستم امتیاز منفی گواهینامه است. این سیستم برای نظارت بر رفتار رانندگان طراحی شده است و در صورت ارتکاب یا تکرار تخلفات پرخطر، پس از تعداد مشخصی تخلف، آنها را از رانندگی منع میکند. تحت این سیستم، تخلفات خاصی که بیشتر به ایمنی عمومی مربوط میشوند، مانند عبور از چراغ قرمز، سبقت بدون مجوز یا تجاوز از سرعت مجاز در مناطق پرخطر، به جای جریمه نقدی، مشمول امتیاز منفی میشوند. این امتیازات در پرونده راننده ثبت میشوند و در صورت رسیدن به آستانه خاصی، منجر به تعلیق یا لغو گواهینامه میشوند. فلسفه پشت این سیستم این است که جریمههای مالی به تنهایی نمیتوانند همه را بازدارند. با این حال، هنگامی که ادامه داشتن گواهینامه در معرض خطر باشد، رانندگان تشویق میشوند که رفتار رانندگی خود را بهبود بخشند. بسیاری از کشورها با تعیین آستانه خاصی برای امتیازات منفی، مکانیسم خاصی برای پاسخ به تخلفات مکرر دارند. به عنوان مثال، اگر رانندهای به آستانه خاصی برسد، ممکن است گواهینامه او به طور موقت لغو شود یا ملزم به گذراندن آموزش و شرکت مجدد در آزمون گواهینامه شود. از نظر تاریخی، اولین کشورهایی که رسماً سیستم امتیاز منفی را در قوانین رانندگی خود وارد کردند، کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه بودند. آلمان اولین کشوری بود که این سیستم را در دهه ۱۹۷۰ راهاندازی کرد و سایر کشورها به تدریج این روش را پذیرفتند. این سیستم به تدریج به الگویی جهانی برای نظارت بر رانندگان تبدیل شد و اکنون در بسیاری از نقاط جهان به عنوان بخشی از سیستم قانونی رانندگی شناخته میشود.
قوانین امتیاز منفی برای گواهینامه در ایران
در ایران، سه سطح امتیاز منفی وجود دارد. رانندگان هنگام دریافت گواهینامه، رانندگی را با امتیاز صفر شروع میکنند، اما اگر تخلفی مرتکب شوند و به ۳۰ امتیاز منفی برسند، در سه سطح قرار میگیرند. اگر وسیله نقلیه تصادف کند، در صورت انصراف از جریمه، یک امتیاز منفی در گواهینامه راننده ثبت میشود، اما اگر جریمه انصراف داده نشود، امتیاز گواهینامه دارنده پلاک ثبت میشود. سه راه برای استعلام امتیاز منفی گواهینامه وجود دارد: مراجعه به اداره راهنمایی و رانندگی، استفاده از اپلیکیشن پلیس من و ارسال کد ملی به شماره ۱۱۰۱۲۰۶۰. رسیدن به آستانه امتیاز منفی در ایران دارای سه سطح مجازات است که در زیر آنها را دسته بندی کرده ایم.
امتیاز منفی گواهینامه در فرانسه
فرانسه از سال ۱۹۹۲ رسماً سیستم امتیاز منفی را در قانون راهنمایی و رانندگی خود اجرا کرده است. در این کشور، هر راننده کار خود را با ۱۲ امتیاز مثبت شروع میکند. در صورت تخلف، بسته به نوع آن، بین ۱ تا ۶ امتیاز کسر میشود. اگر امتیاز فرد به صفر برسد، گواهینامه او به طور خودکار باطل میشود و برای دریافت مجدد آن، باید دوره آموزشی را بگذراند و دوباره در آزمونهای رانندگی تئوری و عملی شرکت کند. همچنین در فرانسه، رانندگان جدید در دو سال اول فقط ۶ امتیاز دارند که در صورت رعایت مقررات، به تدریج به ۱۲ امتیاز افزایش مییابد.
امتیاز منفی روی گواهینامه در ایتالیا
در ایتالیا نیز این سیستم در سال ۲۰۰۳ اجرا شد. رانندگان در ابتدا ۲۰ امتیاز دارند و وقتی مرتکب تخلف میشوند، بسته به شدت و نوع تخلف، امتیازهای مختلفی از آنها کسر میشود. در مقابل، اگر رانندهای به مدت دو سال تخلفی مرتکب نشود، دو امتیاز به او بازگردانده میشود که حداکثر تا ۳۰ امتیاز است. در صورت از دست دادن همه امتیازها، گواهینامه موقتاً باطل میشود و فرد باید دوره آموزشی را بگذراند و در آزمون شرکت کند.
امتیاز منفی روی گواهینامه در آلمان
آلمان یکی از پیشگامان اجرای این سیستم بود و از دهه ۱۹۷۰ از این روش استفاده میکرد. در آلمان، امتیازها منفی در نظر گرفته میشوند و حداکثر ۸ امتیاز منفی دارند. پس از رسیدن به این حد، گواهینامه باطل میشود.